Papegaaiduikers op twaalf uur SNP groepsvogelreis in engeland

Unieke vogelreis aan de Noordzeekust: een reisverslag

Oog in oog met papegaaiduikers of de grootste broedkolonie jan-van-genten ter wereld. De Noordzeekust van Noord- Engeland herbergt enkele van de meest spectaculaire vogelplekken van Europa. Vogeljournalist Chris-Jan van der Heijden ontdekte er behalve tienduizenden vogels en passant wat het verband is tussen Monthy Python, Alfred Hitchcock en hallucinerende vogelcirkels Lees hier zijn inspirerende artikel.

Lijsten is een werkwoord.
Ik lijst.
Jij lijst.
Wij lijsten. Tuurlijk lijsten we.
Zalig zijn de onwetenden. Er is een tijd geweest dat ik ’s avonds niet met een glazige blik op het knikje van de reisleider zat te wachten. Om meteen in de houding te gaan zitten met een pen in de aanslag. Maar over dat lijsten straks meer.

Zelfs meeuwen blijken te boeien
De SNP-vogelreis Engelse Noordzeekust begint nog onschuldig. De veerboot van IJmuiden naar Newcastle bromt rustig het zeegat uit en de kersverse groep is net begonnen met kennismaken. “Mijn hele leven wil ik al eens papegaaiduikers zien, ik hoop zo dat het echt gaat lukken.” Wieneke heft het glas. Ook Jan en zoon Dennis zijn er klaar voor. “Die beroemde Engelse vogelkliffen willen we al jaren eens gaan zien, en nu is het zover. Op naar de papegaaiduikers!” Het groepje van negen merendeels beginnende vogelaars heft mee. Dit dreigt al heel snel gezellig te worden. Maar dan hebben we toch even buiten reisleider Wim gerekend die met een rode blos op de wangen komt binnengestormd. “Jongens, nu meekomen naar dek 6…, jan-van-genten!”

Wim legt de ornithologische zweep er direct over. Niet lullen, maar kijken. Verdorie, daar gaat onze eerste gezamenlijke borrel. Maar even later denkt niemand daar nog aan. De lege Noordzeehorizon blijkt bij nadere inspectie vol leven. Verrekijkers en tien paar ogen doen wonderen. We zien de eerste jan-van-genten, eidereenden, bruinvissen, zeekoeten en sterns. Meteen is het adrenalinelijntje gelegd dat vogelreizen zo verslavend maakt. Zelfs het meest lege landschap wordt een doos vol verrassingen. En reisleider Wim toont meteen zijn klasse. Binnen een half uur krijgt hij iedereen fanatiek aan de meeuwen. Dan ben je groot. “Ja, let op, hier voor ons, vleugeltoppen in inkt gedoopt, betekent…” “Drieteenmeeuw!”, brult de groep in koor. De ornithologische zweep blijkt dan met Bourgondische souplesse gehanteerd te worden. “Jongens, jullie leren snel, nu hebben we dat biertje echt verdiend!” 

Het kasteel van Monthy Python
Vanuit Newcastle gaat het de volgende dag met twee minibusjes langzaam door het fraaie coulissenlandschap van Noord-Engeland. Met de nadruk op langzaam. Een vogelreis betekent vaak stoppen. Door de gezamenlijke kijkkracht wordt onderweg een ongehoorde hoeveelheid vogels gespot. Tel daar de vogelrijke voorkennisplekjes van Wim en tweede reisleider Ton bij op en vrijwel elke bocht is het raak. Op weg naar het hotel in Bamburgh kunnen al fraaie vogels als waterspreeuw, raaf, geelgors, paapje, tapuit, middelste zaagbek, rosse grutto en rode patrijs worden bijgeschreven. “Telt die houtduif ook mee Wim?” Haha, of die telt? Natuurlijk telt die. Is goud waard voor de daglijst! 

Daglijst? De beginnende vogelaars nemen het voor kennisgeving aan. De argeloze zielen zijn vooralsnog eerst onder de indruk van het hotel. Gelegen aan de rand van de duinen, met uitzicht op een magnifiek kasteel. Bamburgh Castle was decor voor Monthy Python and The Holy Grail. “Jongens, wat een gaaf kasteel!” “Bedoel je dat kasteel waar die sperwer nu voorlangs vliegt?”

Hitchcock was here

De tochtjes door het binnenland zijn inleidende beschietingen voor het vuurwerk dat de volgende dag op het programma staat: de Farn Islands, topbestemming voor alle Engelse vogelliefhebbers door de gemakkelijk toegankelijke broedkolonies van Noord-Atlantische zeevogels. De adrenalinekick zit in dit geval niet in de spanning van het zoeken maar in de overdonderende massaliteit.Tienduizenden papegaaiduikers, drieteenmeeuwen, alken, zeekoeten, kuifaalscholvers en stormvogels zitten op de rotsen. Niet zomaar vanaf een veilig afstandje, nee, je mag gewoon aan land en kunt de vogels tot op een paar meter naderen. 

Van heel dichtbij
Wieneke kijkt me verbaasd aan. “Ik kan de papegaaiduikers bijna aanraken!” Wat heet. De papegaaiduikers fladderen ons letterlijk om de oren en duiken met een bek vol visjes vlak voor onze voeten het nesthol in. Soms op de hielen gezeten door hongerige meeuwen. We zitten midden in een natuurdocumentaire. Kuifaalscholvers, alken en zeekoeten broeden soms op nog geen meter afstand van het wandelpad. De kakofonie is oorverdovend, de kakgeur bedwelmend, en niemand maakt zich voor even druk om de daglijst. “Je hebt helemaal geen kijker nodig hier.” roept Coby verwonderd. Maar wel een petje. Elk onbeschermd hoofd wordt in het kader van de betere nestdefensie vakkundig bewerkt door de vlijmscherpe snavel van noordse sterns. Daarvan zweven er duizenden dreigend boven onze hoofden. Het is de live versie van The Birds van Alfred Hitchcock.

Opeens komt Ton opgewonden aangerend. “Jongens, er is een bosgors gezien daarginds. De eerste in Engeland sinds 1996, een superzeldzame Siberische dwaalgast”. We trekken een sprintje naar de oostkant van het eiland. En daar zit inderdaad een klein fraai vogeltje. Dat niet onopgemerkt is gebleven. Een armada van bootjes gevuld met kijkers en telescopen koerst op Inner Farn Island af. Geen enkele Britse vogelaar wil de bosgors missen. Superieur kijken we het tafereel aan. De parel voor onze daglijst hebben wij allang in de pocket.

Een groep lijsters
Beate zit met de pen in de aanslag. Net als Ans. En Jaap. De hele groep kijkt verwachtingsvol naar reisleider Wim. Voordat het diner begint, gaan we eerst ‘lijsten’. Lijsten is de dagelijkse hoogmis van elke vogelreis. Eigenlijk is het niet meer dan het gezamenlijk nalopen van een vogellijst en elke vogel aankruisen die je die betreffende dag gezien hebt, maar al snel ontdekken we de charme van het lijsten. Alle soorten passeren nog even de revue, de hoogtepunten worden teruggehaald (“Dat groene oog van die kuifaalscholver kreeg ik gewoon beeldvullend in mijn lens, zo dicht broedde hij aan het pad!”), en vaak met de nodige humor en meligheid worden de gemiste kansen becommentarieerd (“Dus toen wij die bosgors zagen, zat jij een aalscholver te fotograferen?”).

Met een goed glas wijn erbij en Wim aan het roer, is het elke avond een beetje feest. Maar ook overdag heeft het lijsten een bindend effect. Het wordt elke dag een uitdaging om zoveel mogelijk soorten voor de daglijst te vinden. En zo kan het gebeuren dat zelfs een huismus met gejuich wordt begroet. Of betreurd. “Dat meen je niet! Hadden we echt geen huismus vandaag?”

Hallucinerende jan-van-genten
Langzaam groeit onze lijst richting de honderd verschillende vogelsoorten. We komen op prachtige plekken als de kliffen van Saint Abbs Head en het uitsluitend bij eb ontsloten Holy Island. We zien honderden zeehonden rusten op de zandplaten. Een ander hoogtepunt zijn de uitgestrekte heidevelden van de Lammermuir Hills. De op het eerste gezicht lege heuvels blijken verrassing na verrassing prijs te geven. We zien Schots sneeuwhoenders, watersnippen, goudplevieren en twee jagende velduilen die vlak voor ons langs komen zeilen.

Maar de klap op de vuurpijl wordt keurig bewaard tot de laatste dag. We varen naar Bass Rock. Een enorme rots die honderd meter uit zee oprijst. Wim bouwt de spanning kundig op. “Jongens, nu gaan jullie wat meemaken. Op Bass Rock bevindt zich de grootste kolonie jan-van-genten ter wereld. Er nestelen maar liefst 65.000 broedparen en daarnaast zitten er op de rots ook nog eens zo’n 70.000 jonge vogels.” Met open mond drijven we een soort draaikolk van vogels binnen. Duizenden en duizenden jan-van-genten cirkelen onophoudelijk rond de rots en scheren vlak langs ons kleine bootje. Elke individuele vogel heeft een spanwijdte van bijna twee meter. “Moet je kijken hoe dichtbij we bij de nesten kunnen komen”, fluistert Lilian. De bootsman manoeuvreert de zodiac stilletjes aan de voet van de kliffen. Het water klotst tegen de stenen en tientallen blauwe irissen van jan-van-genten kijken ons van heel dichtbij recht in de ogen. Bass Rock begint langzaam te draaien. Zijn het de cirkelende jan-van-genten die ons een hallucinerende ervaring bezorgen of is het die hypnotiserende blauwe blik. Voor het eerst tijdens de reis valt de groep helemaal stil. Hoewel. “Wim, wat denk je? Tellen deze voor de daglijst?” 

Zelf deze of een andere vogelreis maken?

Er is keuze te over in ons reisaanbod. De hierboven beschreven vogelreis is maar een voorbeeld van wat er mogelijk is met SNP. Ter inspiratie noteren we hieronder alvast een aantal groepsvogelreizen:

Engelse Noordzeekust * vogelreis, 6 dagen
Zeevogels van slikken, duinen en kliffen, vogelreis vanuit hotel
De vogelrotsen van Farne Island, de slikken van Lindisfarne, de duinen van Bamburgh, de heidevelden van Lammermuir en de jan-van-gentenkolonie van Bass Rock...Het zit allemaal in deze korte, maar intensieve verkenning van de beste vogelplekken van de Engelse Noordzeekust. We zien drieteenmeeuwen, Noordse stormvogels, Noorse sternen, papagaaiduikers, alken, zeekoeten, jan van genten en kuifaalscholvers, maar ook de visarend wordt regelmatig langs dit afwisselende stuk Noordzeekust waargenomen. Ook gaan we een dagje het binnenland in. We verblijven in een sfeervol hotel aan de haven van Seahouses. We maken gebruik van de nachtboot naar Newcastle, dus geen lange transfers!

Spanje - Extremadura vogelreis, 7 dagen
Van Spaanse keizerarend tot monniksgier, vogelreis vanuit stadsherberg en casa rural
Extremadura is een begrip onder vogelaars. Deze afgelegen landstreek van Spanje is misschien wel het allerbeste- en mooiste vogelgebied van Europa. Nergens zie je meer roofvogels en gieren dan hier! We hopen tijdens de vogelreis oog in oog te staan met de zeldzame Spaanse keizerarend, de monniksgier, de grijze wouw en de kleine torenvalk. We struinen door bossen, steppegebieden en rivieren en gaan op zoek naar de meest prachtige vogels. We maken onder meer kans op grote - en kleine trap, de griel, de kuifkoekoek, de vorkstaartplevier, de witbuikzandhoen en de grijze gors.


Ook individueel kun je een vogelreis maken, zoals bijvoorbeeld:

Portugal - Alentejo Individuele vogelreis, 8 dagen

Vogelen rond de  lagune van Santo André, vogelreis per (huur)auto vanuit landelijk vakantiehuis
De nog ongerepte westkust van de Portugese Alentejo biedt de vogelliefhebber het nodige spektakel. Je kunt op zoek naar de Grote Trap op de steppes in het zacht glooiende binnenland, bedekt met steeneiken, kurkeiken en geurige kruidvegetaties. Maar de zandstranden, lagunes en duinen van het natuurreservaat van Lagoa de Sto Andre vormen eigenlijk het belangrijkste doel van deze reis. En dan zijn er ook de kliffen van Sines en de slikken van het estuarium van Rio Sado. Je verblijft in een vakantiehuisje dat op een 20 hectare groot terrein staat en waar de energievoorziening voor 100% van zonne- en windenergie komt. Rondom het huisje is op vogelbied ook al van alles te beleven. Een aantal dagen trek je er zelf op uit, met een gedetailleerde route- en locatiebeschrijving in de hand. Twee dagen ga je met de Nederlandse gastheer op pad, die ook een verwoed vogelaar is. Een dag ga je samen met hem het binnenland van de Alentejo in, op zoek naar bijzondere steppesoorten, zoals de grote en de kleine trap.

Bekijk al onze vogelreizen