Papegaaiduikers op twaalf uur SNP groepsvogelreis in engeland

De tochtjes door het binnenland zijn inleidende beschietingen voor het vuurwerk dat de volgende dag op het programma staat: de Farn Islands, topbestemming voor alle Engelse vogelliefhebbers door de gemakkelijk toegankelijke broedkolonies van Noord-Atlantische zeevogels. De adrenalinekick zit in dit geval niet in de spanning van het zoeken maar in de overdonderende massaliteit.Tienduizenden papegaaiduikers, drieteenmeeuwen, alken, zeekoeten, kuifaalscholvers en stormvogels zitten op de rotsen. Niet zomaar vanaf een veilig afstandje, nee, je mag gewoon aan land en kunt de vogels tot op een paar meter naderen. 

Van heel dichtbij
Wieneke kijkt me verbaasd aan. “Ik kan de papegaaiduikers bijna aanraken!” Wat heet. De papegaaiduikers fladderen ons letterlijk om de oren en duiken met een bek vol visjes vlak voor onze voeten het nesthol in. Soms op de hielen gezeten door hongerige meeuwen. We zitten midden in een natuurdocumentaire. Kuifaalscholvers, alken en zeekoeten broeden soms op nog geen meter afstand van het wandelpad. De kakofonie is oorverdovend, de kakgeur bedwelmend, en niemand maakt zich voor even druk om de daglijst. “Je hebt helemaal geen kijker nodig hier.” roept Coby verwonderd. Maar wel een petje. Elk onbeschermd hoofd wordt in het kader van de betere nestdefensie vakkundig bewerkt door de vlijmscherpe snavel van noordse sterns. Daarvan zweven er duizenden dreigend boven onze hoofden. Het is de live versie van The Birds van Alfred Hitchcock.

Opeens komt Ton opgewonden aangerend. “Jongens, er is een bosgors gezien daarginds. De eerste in Engeland sinds 1996, een superzeldzame Siberische dwaalgast”. We trekken een sprintje naar de oostkant van het eiland. En daar zit inderdaad een klein fraai vogeltje. Dat niet onopgemerkt is gebleven. Een armada van bootjes gevuld met kijkers en telescopen koerst op Inner Farn Island af. Geen enkele Britse vogelaar wil de bosgors missen. Superieur kijken we het tafereel aan. De parel voor onze daglijst hebben wij allang in de pocket.

Een groep lijsters
Beate zit met de pen in de aanslag. Net als Ans. En Jaap. De hele groep kijkt verwachtingsvol naar reisleider Wim. Voordat het diner begint, gaan we eerst ‘lijsten’. Lijsten is de dagelijkse hoogmis van elke vogelreis. Eigenlijk is het niet meer dan het gezamenlijk nalopen van een vogellijst en elke vogel aankruisen die je die betreffende dag gezien hebt, maar al snel ontdekken we de charme van het lijsten. Alle soorten passeren nog even de revue, de hoogtepunten worden teruggehaald (“Dat groene oog van die kuifaalscholver kreeg ik gewoon beeldvullend in mijn lens, zo dicht broedde hij aan het pad!”), en vaak met de nodige humor en meligheid worden de gemiste kansen becommentarieerd (“Dus toen wij die bosgors zagen, zat jij een aalscholver te fotograferen?”).

Met een goed glas wijn erbij en Wim aan het roer, is het elke avond een beetje feest. Maar ook overdag heeft het lijsten een bindend effect. Het wordt elke dag een uitdaging om zoveel mogelijk soorten voor de daglijst te vinden. En zo kan het gebeuren dat zelfs een huismus met gejuich wordt begroet. Of betreurd. “Dat meen je niet! Hadden we echt geen huismus vandaag?”

Hallucinerende jan-van-genten
Langzaam groeit onze lijst richting de honderd verschillende vogelsoorten. We komen op prachtige plekken als de kliffen van Saint Abbs Head en het uitsluitend bij eb ontsloten Holy Island. We zien honderden zeehonden rusten op de zandplaten. Een ander hoogtepunt zijn de uitgestrekte heidevelden van de Lammermuir Hills. De op het eerste gezicht lege heuvels blijken verrassing na verrassing prijs te geven. We zien Schots sneeuwhoenders, watersnippen, goudplevieren en twee jagende velduilen die vlak voor ons langs komen zeilen.

Maar de klap op de vuurpijl wordt keurig bewaard tot de laatste dag. We varen naar Bass Rock. Een enorme rots die honderd meter uit zee oprijst. Wim bouwt de spanning kundig op. “Jongens, nu gaan jullie wat meemaken. Op Bass Rock bevindt zich de grootste kolonie jan-van-genten ter wereld. Er nestelen maar liefst 65.000 broedparen en daarnaast zitten er op de rots ook nog eens zo’n 70.000 jonge vogels.” Met open mond drijven we een soort draaikolk van vogels binnen. Duizenden en duizenden jan-van-genten cirkelen onophoudelijk rond de rots en scheren vlak langs ons kleine bootje. Elke individuele vogel heeft een spanwijdte van bijna twee meter. “Moet je kijken hoe dichtbij we bij de nesten kunnen komen”, fluistert Lilian. De bootsman manoeuvreert de zodiac stilletjes aan de voet van de kliffen. Het water klotst tegen de stenen en tientallen blauwe irissen van jan-van-genten kijken ons van heel dichtbij recht in de ogen. Bass Rock begint langzaam te draaien. Zijn het de cirkelende jan-van-genten die ons een hallucinerende ervaring bezorgen of is het die hypnotiserende blauwe blik. Voor het eerst tijdens de reis valt de groep helemaal stil. Hoewel. “Wim, wat denk je? Tellen deze voor de daglijst?”