Magna Via Francigena Een moderne pelgrimage door het binnenland van Sicilië

Een pelgrimsroute op Sicilië? Is dat historisch wel verantwoord? De naam Magna Via Francigena suggereert haast schaamteloos een connectie met de beroemde noordelijke middeleeuwse route die Frankrijk verbindt met de heilige stad Rome. Echter, op Sicilië wordt het toevoegsel ‘Francigena’ gebruikt in de betekenis ‘van de Franken’; in dit gebied immers maakten Normandische ridders in de 11-de eeuw een einde aan twee eeuwen Moorse overheersing. Later scheepten vanuit Sicilië de veldheren met hun soldaten, later gevolgd door pelgrims en handelaars zich in om koers te zetten naar het heilige stad Jeruzalem voor de eerste kruistochten. In het gemeentearchief van Prizzi, halverwege de route gelegen, werd een 1000 jaar oud document gevonden waarin de naam Magna Via Francigena werd gegeven aan de oude handelsroute die het noordelijk gelegen Palermo verbond met de zuidelijke havenstad Agrigento.

De Magna Via Francigena doorkruist een overwegend agrarisch heuvellandschap tot zo’n duizend meter boven zeeniveau. De zacht glooiende heuvels worden abrupt doorbroken door vreemde rotsformaties waartegen kleine dorpjes als adelaarsnesten zijn gebouwd. Al in de Romeinse tijd werd dit vruchtbare Siciliaanse binnenland bebouwd met talloze graanakkers. Grote delen van de Magna Via Francigena wandel je dan ook langs velden, akkers en weidegronden. Woeste natuur of wildernis ontbreekt. Opvallend zijn de talrijke waterplaatsen voor het vee langs de landwegen, een aanwijzing dat de route ook veel gebruikt werd door herders om hun schaapskuddes te verplaatsen.

De lange wandeldagen langs de Magna Via Francigena gaven mij tijd om na te denken over de aantrekkingskracht van dergelijke paden. In vroeger tijden werden pelgrimages vooral ingegeven door religieuze motieven. Soms als boetedoening, of als zuiveringsritueel maar zelden ter ontspanning. Maar in onze moderne wereld waar het dagelijkse leven eist dat je continue keuzes moet maken, lijkt het lange-afstandswandelen een vorm van meditatie en verstilling. In het fascinerende boek ‘Over Paden’ van de Amerikaan Robert Moor schrijft hij hierover het volgende: “Er schijnen veel elkaar overlappende redenen te zijn waarom wij wandelen: om ons lichaam sterker te maken, om vrienden te maken, om onszelf in de wildernis onder te dompelen, om onszelf het gevoel te geven dat we leven, om iets te overwinnen, om te lijden, om boete te doen, om na te denken of om er blij van te worden. Ik denk dat wij wandelaars gewoon op zoek zijn naar eenvoud – naar een ontsnapping uit de tuin van de beschaving met zijn vertakkende paden.”

Ook al wandel je vooral door glooiend heuvelland over goed begaanbare paden en autoluwe landwegen, de tocht is niet geschikt voor beginnende, ongetrainde wandelaars. Sterker nog, het is een pittige trekking vooral door de dag-trajecten tot soms wel 25 tot 27 kilometer lang. Tel daarbij op een dagelijkse 600 tot 800 te overwinnen hoogtemeters, geen horeca onderweg en nauwelijks schaduw of beschutting tegen de elementen, en je begrijpt dat je uit het echte ‘pelgrimshout’ gesneden dient te zijn. Maar wat een beloning: zes pure wandeldagen door een uniek gebied, continue vergezichten, originele overnachtingen in vaak eenvoudige maar gastvrije herbergen, spontane ontmoetingen met boeren die je trots laten proeven van wat het land geeft. Que bello!

Mijn persoonlijke ervaring met Sicilië is er één van grote contrasten. Het eiland kent een woelige geschiedenis en de mensen vaak een vurig karakter, alsof de onvoorspelbaarheid van de vulkanische ondergrond zich heeft voortgezet in het DNA van haar bewoners. Tijdens het lopen van de Magna Via Francigena echter overheerst de rust en eenvoud van het platteland. Hier maakt men zich niet druk en lijkt de tijd trager te gaan. De bewoners van de kleine stadjes zijn trots op hun pelgrimspad. Ze zwaaien en groeten en zijn blij met de buitenlandse aandacht voor hun streek. Daar tegenover staat dat sommige Sicilianen helaas ook notoire smeerlappen zijn die hun afval ongegeneerd in bermen dumpen, de lelijkste bouwvallen kunnen produceren (armoede!) zodat je als wandelaar op sommige plekken je blik beter op oneindig kunt zetten. Maar daarmee toont de Magna Via Francigena zich ook als een ware pelgrimage; het leven wordt teruggebracht tot slechts een paar keuzes: waar slaap ik vanavond, waar gebruik ik mijn maaltijd en hoeveel kilometer is de volgende etappe. Heerlijk! Ik heb genoten, nu jij nog…..

Gert Nieuwboer
Chef Reizen

De Magna Via Francigena wordt door SNP aangeboden als 8-daags trektocht langs hotels, B&B’s en agriturismo met vervoer van bagage. Het is een pittige trekking met etappes variërend van 20 tot 27 kilometer.