Het levensgevoel van Ilja Gort "Ik hou van dingen die uit zijn"

Je bent een nieuw leven begonnen als wijnboer in Frankrijk. Veel mensen dromen daarvan, weinig mensen slagen erin. Hoe is het jou gelukt?
'Door mijn dwarsigheid. Dat is een belangrijke eigenschap, omdat ik me daardoor niet snel laat leiden door de mening van anderen. Want dat wil je nog weleens op het verkeerde spoor zetten. Fransen zijn heel beleefd, maar ze wilden me wel precies vertellen wat ik moest doen, omdat ik niet uit het metier kwam. Vanuit een natuurlijke antireactie ben ik daar tegenin gegaan. En dan ga je vanzelf harder douwen, want dan moet je het ook waarmaken.'

In je boek 'Slurp Grand Cru, levensgenieten voor gevorderden' noem je drie zaken die van belang zijn om zelf een grand cru te worden: wilskracht, geduld en focus. Welke van die drie is je grootste talent?
'Nou, geduld zeker niet.' Op de achtergrond horen we een lachsalvo van zijn vriendin. Gort vervolgt: 'Dat compenseer ik door vol te houden, wat een lompe versie is van geduld. Focus is wel een van mijn sterke punten. Dat komt eigenlijk voort uit domheid: ik kan maar één ding tegelijk. Ik vind het comfortabel om ergens helemaal in op te gaan en dat dan uit te boren tot op het bot.'

Maar in het begin componeerde je nog.
'Ja, dat klopt. Dat ging ook niet. Omdat je je aandacht verdeelt over twee. Ik had een vrouw en een minnares. En zoals iedereen weet, gaat dat nooit goed. Daar zou je het mee kunnen vergelijken. Het chateau heeft pas een vlucht genomen toen ik me echt ging concentreren op de wijn.' Met zijn kenmerkende pet en snor heeft Ilja Gort zijn eigen beeldmerk gecreëerd. Zoals in alles wat hij doet gaat hij daarbij volledig af op zijn eigen smaak. 'Toen ik het chateau kocht was rosé helemaal uit in Nederland. Niemand dronk meer rosé. Maar toen ik het proefde, dacht ik: wat een lekker spul! Dat gaan we in een fles stoppen, dat gaan we verkopen. Iedereen zei: nee joh, rosé is uit, dat is een oudewijvendrankje, dat moet je niet doen. En toen dacht ik al: dat is juist goed. Als het uit is, dan is het er niet. Als het in is, dan doet iedereen het al. Het was uit, dat was fantastisch. Ik hou van dingen die uit zijn.'

Ilja Gort houdt niet van 'duur doen' over wijn. Daarom publiceerde hij in 2005 al zijn eerste Wijnsurvivalgids, met allerlei nuttige tips en wetenswaardigheden voor de geïnteresseerde leek op wijngebied. Zijn tv-programma Wijn aan Gort heeft dezelfde opzet: toegankelijk, maar evengoed interessant voor kenners. Al was het maar omdat Gort op bijzondere plekken komt, zoals het beroemde Château d'Yquem in de aflevering over sauternes. 'Sauternes is een dessertwijn uit de Bordeaux en wordt gemaakt van beschimmelde druiven. Dat weet ik al mijn halve leven, ik kijk er niet van op', zegt Gort. 'Maar van alle Nederlanders zijn er vijftien miljoen voor wie dat nieuwe informatie is. Dat bleek ook uit de reacties die ik op die aflevering kreeg: wat een vieze druiven gebruiken die lui, kun je die wijn nou echt drinken? Dan heb je het dus over wijn van duizend euro per fles. Als je iets wilt uitleggen over je eigen vakgebied, ben je geneigd om veel te hoog in te zetten. Het is juist de kunst om het simpel en dicht bij huis te houden.'

Het belangrijkste vindt hij dat mensen (leren) genieten van wijn. En eigenlijk van het leven, tout court. Die boodschap draagt hij uit in zijn Slurp-boeken, waarin hij in tekst en beeld verslag doet van het dagelijkse leven op het chateau, met zijn vriendin Caroline d'Hollosy aan zijn zijde. Slurpen wil zeggen: 'Genieten van simpele dingen. Genieten van niks en eigenlijk ook van alles.' In Frankrijk lukt dat beter dan in Nederland, waar ze zo'n drie maanden per jaar wonen. 'Hoewel daar eigenlijk geen aanleiding voor is, is Nederland voor ons toch echt een werkland. We hebben er altijd veel afspraken, en moeten van alles. In Frankrijk lijkt dat niet zo te zijn. Alles gaat daar een paar slagen langzamer.' Het merk La Tulipe heeft inmiddels een mede-eigenaar. Gort kan zich daardoor op de kwaliteit van de wijn concentreren; de verkoop en administratie zijn uitbesteed 'aan mensen die er veel meer van weten dan ik'. Dat laat hem veel tijd om te schrijven.

Componeren, wijn maken, schrijven. Drie creatieve processen. Wat is de overeenkomst?
'Aandacht voor detail, alleen dan wordt iets goed. Als het klaar is, moet je in de spiegel kijken en jezelf afvragen: heb ik er alles aan gedaan om hier het allerbeste ter wereld van te maken? Als je dan twijfel voelt, moet je opnieuw beginnen.'

Je hebt de mens omschreven als 'een wandelend pakhuis, borrelend van verlangens, ambities, lusten, lasten en trek in wijn'. Hoe staat het inmiddels met je eigen rusteloosheid?
'Die heb ik weten te kanaliseren sinds ik romans schrijf. Een roman is als een vat waar ik al die onrust in kan laten leeglopen. De hoofdpersonen hebben iets van mijzelf, en ook weer niet. Het zijn mijn avatars. In De geluksvogel zit een gehaaide reclameman, maar die is toch wel een stuk gehaaider dan ikzelf ben. En een simpele domkop, hem ben ik eigenlijk ook. Al kan ik niet meer zo naïef zijn als mijn personage, hoe graag ik dat ook zou willen.'

Had La Tulipe ooit zo'n succes kunnen worden als je niet al twintig jaar gepokt en gemazeld was geweest in de reclamewereld?
'Waarschijnlijk niet, nee. In de wijn is de concurrentie waanzinnig groot. Als je je succes dan volledig laat afhangen van degene die jouw wijn toevalligerwijs importeert, leg je je leven en lot in handen van een vreemde. Daar moet je natuurlijk nooit voor kiezen.'

Je boeken staan vol originele, vaak heel treffende vergelijkingen. Is dat het resultaat van woorden leren vinden voor de smaak van wijn?
'Het is inderdaad ontzettend moeilijk om voor wijn omschrijvingen te vinden die er niet al zijn. Want je kunt moeilijk over elke slok zeggen: lekker. We hebben hier een witte wijn, die is lekker, en rode wijn, die is ook lekker. En nog een rosé, ook lekker. Daar kom je er niet mee. Dus daar ben ik inderdaad veel mee bezig geweest. Mooi hoe mijn liefde voor de wijn en voor het schrijven elkaar aanvullen.'