The Deep South
Welcome in America!
‘I won’t let you leave this area!’, snauwt de douanebeambte me toe. Een verkeerd ingevuld toeristenvisumformulier is de aanleiding voor haar kribbigheid. Ik geef toe dat ik te laks was. Bij de vraag naar het adres van de eerste overnachting schreef ik gemakzuchtig ‘traveling’, en wist dus niet waar ik zou gaan overnachten. Maar daar nam ze geen genoegen mee. Er valt niet te spotten met de Amerikaanse douane… ‘Monteleone Hotel, New Orleans’ is het toverwoord waarmee ik de muur van wantrouwen slecht. Er volgen nog vingerafdrukken, een irisscan en eindelijk gaat het licht op groen: ik mag door. Weg uit de kale, onvriendelijke bunker. De trap opgaand verschijnt er vloerbedekking, sfeerverlichting, Wendy’s en Burger King: welcome in America!
New Orleans
Ik word wakker in hartje New Orleans en besluit deze zondagochtend te voet het centrum te verkennen. De straten zijn nog stil, alleen de reinigingsdiensten spuiten de restanten weg van een zwoele avond vol vertier. New Orleans, bijgenaamd The Big Easy, behoort tot de meest aantrekkelijke steden van Amerika. Het kloppend hart wordt gevormd door het French Quarter, Le Vieux Carré, gesticht in 1718 op de oevers van de machtige Mississippi-rivier. De wijk is een aaneenschakeling van bijzondere woonhuizen, kleurig stucwerk en versierd met gietijzeren balkonornamenten in Franse stijl. Op Spaans aandoende patio’s geuren rijk gevulde bloembakken en kletteren verfrissende fonteintjes. Dit is Amerika Deep South-style. Grote Amerikaanse schrijvers als Nobelprijswinnaar William Faulkner (The Sound and the Fury), Tennessee Williams (A Streetcar named Desire) en Mark Twain (Huckleberry Finn) noemden het Vieux Carré hun thuis. Door de instroom van emigranten ontstond in de achttiende en negentiende eeuw in de stad een etnische mix van Franse en Spaanse handelaren, Creoolse groentetelers, Duitse ambachtslieden, Acadische boeren en zwarte katoenplukkers. Duizenden Afrikaanse slaven werden verhandeld op de markten in New Orleans en te werk gesteld op de katoenplantages. In wat nu het Louis Armstrong Park heet dansten en zongen zij destijds op hun eigen Afrikaanse ritmes: opgewekt, maar ook weemoedig. Klanken die later zijn verwerkt in jazz, gospel, dixieland en ragtime en die de wereld zouden veroveren. Dezelfde multiraciale smeltpot stond aan de basis van de eigenzinnige creoolse en cajunkeuken met veel gebruik van rijst en bonen, rivierkreeft en vis, gepeperde gumbo’s, stoofpotjes met okra en sterk geurende jambalaya’s. New Orleans is een feest voor de zintuigen!
Atchafalaya moeras
Matt is een spraakwaterval. Een voormalige marinier die Desert Storm heeft overleefd. Opgegroeid in de moeraslanden van Cajun Country is hij de perfecte gids voor mijn excursie door de Atchafalaya Swamps. Alleen per boot is het mogelijk door te dringen in deze fascinerende waterwildernis die oogt als een Zuid-Amerikaans regenwoud, gevoed door het schone water van de Atchafalaya River. Matt manoeuvreert de boot probleemloos door een doolhof van traag stromende bayous, geflankeerd door moeras cipressen, behangen met guirlandes van Spaans mos. Op sommige plekken is het wateroppervlak zo dicht begroeid met waterhyacint dat het verschil tussen land en water vervaagt. Ik sla de ene mug na de andere het hiernamaals in. Volgens Matt stelt het nu niets voor en is het in de zomermaanden veel erger. ‘We than have to tie you to the boat so the mosquito’s don’t fly away with you.’ Ik zie Amerikaanse zeearenden op een nest. Het mannetje vliegt weg als we naderen, maar het vrouwtje houdt dapper stand. Tussen de dichte begroeiing ontwaar ik een groene reiger en geelkruinkwak, terwijl een grote zilverreiger moeizaam opstijgt. In een door vissers uitgezette fuik vinden we rode rivierkreeftjes, die zeker zullen opgaan in een heerlijke cajunstoofpot van een local. Plots wijst Matt op een rimpeling in het water, het silhouet van een alligator. We kunnen het dier tot op een tiental meters naderen, dan laat hij zich geruisloos wegzakken in het donkere water. De Amerikaanse krokodil is het icoon van de zuidelijke waterwildernissen en kan wel vier tot vijf meter groot worden. Stammend uit de dageraad der tijden hebben zij zich steeds weten aan te passen aan een veranderende wereld: ze zijn de overlevingskunstenaars van de natuur.
Slavernij
Net ten noorden van Baton Rouge ligt het dromerige St. Francisville op de oever van de Mississippi. In de achttiende en negentiende eeuw bouwden hier blanke families een enorme rijkdom op met de oogst van katoen, dankzij de inzet van duizenden slaven. Wie nu Rosedown Plantation, Greenwood of Myrtles Plantation bezoekt, ziet vooral de rijke kant van het verhaal. De plantagehuizen zijn de kastelen van het diepe zuiden waar de sfeer van Margareth Michells Gone with the Wind voelbaar is. Van de keerzijde, de armoede en discriminatie van de slaven, is niets terug te zien. Uiteindelijk zou de slavernij het land verscheuren. Het werd de inzet van de Amerikaanse Burgeroorlog (1861- 1865), een keerpunt in de geschiedenis. De noordelijke staten (the Union) hadden de slavernij allang afgeschaft en vrijheid en gelijkheid in de grondwet verankerd, terwijl de economie van het zuiden (the Confederate States) afhankelijk was van de inzet van slaven. Na zijn overwinning schafte Abraham Lincoln officieel de slavernij af. Een bezoek aan het slagveld en museum van Vicksburg en Shiloh is zeer indrukwekkend en zeker de moeite waard. De zon staat al laag als ik de oprijlaan van Myrtles Plantation nabij St. Francisville op ga. Tussen de massieve live oaks gloort het oude plantagehuis als een beeld uit lang vervlogen tijden. In de avond op de veranda luister ik vanuit mijn schommelstoel naar de geluiden van de schemering. Een zwaar humpff van de brulkikker overstemt het gekwaak van tientallen groene kikkers. Moses, de caretaker van het landgoed, is een zeer donkere Afro-Amerikaan uit Houma met stereotiep parelwitte tanden. Hij blijft me steeds mister noemen. Moses begroet me en wenst me good luck. Hij vertelt me bloedserieus dat ik terecht ben gekomen in ‘the most haunted house of America’ en wenst me succes met het doorkomen van de nacht. Hoewel ik niet in geesten geloof heb ik de deur toch maar op slot gedraaid en het licht aangelaten. Mocht de geest verschijnen dan wil ik hem wel zien! Haunting en voodoo horen bij het diepe zuiden van de Verenigde Staten. Het is een vorm van religie, meegebracht door de slaven uit West-Afrika. Door rituelen en offers gelooft men de geesten gunstig te stemmen, waardoor de kwaliteit van het leven verbeterd wordt. De donkere kant van de voodoo is de zwarte magie, waarbij kwade krachten aangewend worden voor negatieve doeleinden.
Bluesmuziek
Ik zwerf over smalle country roads door uitgestrekte katoenvelden tussen Vicksburg en Clarksdale, begeleid door onmiskenbare bluesakkoorden uit de autoradio. Highway 61, ook wel The Blues Highway genoemd, brengt me dicht bij de oorsprong van deze zo herkenbare Amerikaanse muziek. De bluesmuziek ontstond eind negentiende en begin twintigste eeuw op de katoenplantages in de Mississippi Delta. Arme zwarte landarbeiders (officieel was de slavernij afgeschaft) zongen liederen in het veld om het eentonige werk aangenamer te maken. Een voorzanger zong een regel die dan herhaald of beantwoord werd door de rest. In hun shacks (golfplaten huisjes) ontwikkelden de Afro-Amerikanen de muziek verder. Het was hun manier om de miserabele leefomstandigheden uit te drukken en te veraangenamen. Op zaterdagavond werd er volop gedanst en gezongen in juke joints, vrijwel eenzijdig door zwarten bezochte cafés. Daar speelden teenagers en jonge mannen alsof hun leven ervan af hing; een muzikale revolutie hing in de lucht. Stuk voor stuk ontvluchtten zij het arme leven in de katoenvelden, op zoek naar een beter bestaan in de steden Memphis, Detroit en Chicago. Mannen als Robert Johnson, Muddy Waters, Bo Diddley, Howlin’ Wolf en BB (Blues Boy) King overspoelden de wereld met het melancholische geluid van The Deep South. Het verhaal van deze bluesmen is het verhaal van de onderdrukking van de zwarte bevolking, van discriminatie en de opkomst van de Civil Rights Beweging. De blues leidt ons regelrecht naar Martin Luther King, Malcolm X en Rosa Parks die vochten voor vrijheid en gelijkheid van de zwarte bevolking van Amerika. Ondertussen heeft The Blues Highway me in Memphis, Tennessee gebracht. Mijn zoektocht naar de wortels van de Amerikaanse muziek brengt me naar de Sun Studio, een icoon van de muziekindustrie. Hier wandelde in 1953 Elvis Presley binnen en zette met That’s all right mama de wereld van de adolescenten op z’n kop: rock & roll was geboren, het logische vervolg op de bluesmuziek. BB King gaf zijn stokje door aan Jerry Lee Lewis en Little Richard. Met rock & roll kwamen ook rythm & blues en country. De gids in de Sun Studio maakt er één samenhangend verhaal van. Alle stukjes van de puzzel vallen op zijn plaats.
‘Blues is the roots of all music, and you know you can’t have no fruits without first have the roots’ (Willie Dixon)
Great Smokies
Na een week verdieping in de Amerikaanse geschiedenis en muziekcultuur heb ik echt zin in wat meer fysieke beweging. Op de grens van Tennessee en North Carolina ligt het Great Smoky Mountains National Park, onderdeel van de Appalachian Mountains. Dit park is met 1400 kilometer aan wandelpaden een hikers paradise. Maar het is ook een van de meest waardevolle natuurparken van Amerika. Er zijn meer dan tweehonderd soorten vogels geteld, dertig soorten salamanders en meer wilde bloemen dan in ieder ander nationaal park in de Verenigde Staten. Het grootste deel van het park is dicht bebost met bladverliezende bomen, wat voor een ongelooflijk kleurenfestijn zorgt in de herfst. Alleen de hoogste delen van het park zijn kaal en alpien, met als topper de 2024 meter hoge Clingmans Dome. En overal is water, van sijpelende stroompjes tot denderende watervallen. Ik besluit een wandeling te maken in Cades Cove, een prachtige open vallei, waar ooit de Cherokee-indianen woonden en jaagden. In de jaren twintig en dertig werd hun land door blanke pioniers afgenomen. Boven de weiden en in het bos druppelt de regen gestaag. Wolken hangen zo laag dat ik begrijp waarom het smoky mountains heet. Maar toch is het heerlijk, de koelte, de stilte, de spanning van wat komen gaat. Ik zie een aantal witstaartherten grazen en plots schiet een zwarte beer op enige afstand voor me het bos in. Een van de 1500 beren die in het park leven. Ik volg Anthony Creek stroomopwaarts en speur het bos af naar nog zo’n uitzonderlijke ontmoeting. Misschien zie ik ook nog een wasbeer, vos of wilde kalkoen. Een fikse klim brengt me bij Rocky Top en Thunderhead Mountain en daarmee heb ik de Appalachian Trail bereikt, met 3478 kilometer het beroemdste langeafstandswandelpad in de Verenigde Staten.
Southern lady Savannah
Ik verlaat de Smokies via de Blue Ridge Parkway, een van Amerika’s most scenic highways, en daal af naar de stad Athens in de staat Georgia. Hier pik ik de 160 kilometer lange Antebellum Trail op, een autoroute langs de majestueuze dorpjes Watkinsville, Eatonton, Madison en Milledgeville. Hier in het zuiden refereert ‘antebellum’ aan de tijd voor de burgeroorlog. De genoemde dorpjes behoren tot de mooiste van de Verenigde Staten, waarin de statige overheidsgebouwen, victoriaanse woonhuizen, covered bruggen en molens nog fier overeind staan uit de tijd van voor de burgeroorlog. En dat is oud voor Amerika! Deze dorpen ontsnapten aan de desastreuze veldtocht van General Sherman (march to the sea) aan het eind van de burgeroorlog in 1864. Vrijwel alles op zijn weg werd door het noordelijke leger vernietigd en geplunderd om de weerstand van het zuidelijke leger en bevolking te breken. Eindpunt van zijn veldtocht was de stad Savannah aan de oostkust, waar ook mijn reis zal eindigen. Maar wat een verrassende finale: Savannah behoort ongetwijfeld tot de aantrekkelijkste steden van Amerika. De naam klinkt exotisch en dat is wat deze southern lady is. Meer dan dertig pleinen sieren het centrum; groene eilandjes waar het goed toeven is onder de gigantische eiken. Hier treffen families elkaar en worden barbecues ‘cajun style’ georganiseerd, terwijl muzikanten hun melancholische bluesklanken de lucht in strooien. Een sfeervolle plek om afscheid te nemen van The Deep South.
USA - The Southern States, 16-daagse autorondreis met verblijf in hotels en herbergen
Travel the blues
Rondreis per huurauto door de warmbloedige zuidelijke staten van Amerika: Louisiana, Mississippi, Tennessee en Georgia. Volg het spoor van grote muzikanten en ontdek de blues, country, rock & roll en jazz. Je bezoekt schitterende plantagelandhuizen en ervaart de sfeer uit Gone with the Wind. Maak een boottour op Huckleberry Finns Mississippi en wandel in de Great Smokey Mountains. Je verblijft in goede hotels en sfeervolle herbergen.